Projekt kolorowego znakowania biegusa zmiennego

Aktualizacja na dzień 5.01.2018

Ukazała się nasza publikacja na temat tego jak plastikowe obrączki zwiększają szanse na wiadomość powrotną u biegusów zmiennych. Do przeczytania tu (<PDF 413kB>), a na IV Zjeździe Ornitologów Pomorza był o tym referat (14.02.2014, Łukęcin).

2017.11.18 w sobotę 12:00 na II Zjeździe Obrączkarzy w Gdańsku Sobieszewo pokazaliśmy referat:
Bzoma S., Meissner W.: Korzyści z kolorowego znakowania małych bekasowatych Scolopacidaena przykładzie biegusa zmiennego Calidris alpina (lata 2010-2016). Można ją zobaczyć tutaj: prezentacja.

Od lipca 2010 roku Grupa Badawcza Ptaków Wodnych KULING rozpoczęła znakowanie biegusów zmiennych białymi, plastikowymi obrączkami z trzema lub dwoma czarnymi znakami (litera lub cyfra). Ptaki chwytane są na punkcie badawczym w Ujściu Wisły w okresie letnio-jesiennej migracji. Celem projektu jest zwiększenie ilości danych o trasach migracji tego gatunku.

Biegus zmienny należy do najliczniej wędrujących przez Polskę i najliczniej obrączkowanych siewkowców. Dlatego też o wędrówce tego gatunku przez Europę wiemy całkiem sporo. Znane są główne kierunki przemieszczeń, fenologia migracji i rozmieszczenie zimowisk. Kolorowe, indywidualne znakowanie ptaków za pomocą obrączek, które można dość łatwo odczytać przez lunetę z około 50-70 m, daje okazję do szybkiego zgromadzenia obserwacji z miejsc przystankowych i zimowisk w Europie, tak jak to ma miejsce w przypadku znakowanych w podobny sposób mew. Zwiększa się też szansa na uzyskanie wiadomości z terenów lęgowisk, których do tej pory jest bardzo mało.

Mamy nadzieję, że uzyskane dane pozwolą uściślić dane o tempie migracji biegusów zmiennych, ich przywiązaniu do konkretnych miejsc przystankowych i zimowisk, a także umożliwią zweryfikowanie dotychczasowej wiedzy na temat proporcji ptaków, które po zatrzymaniu się w Ujściu Wisły podążają dalej wzdłuż wybrzeży Bałtyku w kierunku Europy Zachodniej oraz w kierunku południowym przez tereny śródlądowe.

Zachęcamy wszystkich obserwatorów ptaków do przyglądania się stadom siewkowców i wypatrywania w nich biegusów zmiennych z białą obrączką na prawej nodze. Obrączkę łatwo jest zauważyć przez lunetę nawet z kilkuset metrów, choć by odczytać na niej literę i numer trzeba skrócić dystans do poniżej 100 m.

Jeżeli uda się odczytać obrączkę lub zrobić zdjęcie takiego ptaka - poinformujcie nas o tym, najlepiej dodając wiadomość on-line do bazy POL-RING, gdzie po krótkim czasie będzie można zapoznać się z całą historią życia tego konkretnego ptaka. Ostatecznie można nas powiadomić pisząc na adres kuling@wp.pl. Pamiętajcie, że ważne jest dołączanie zdjęć dokumentujących odczyt (jeżeli uda się je zrobić).

Do końca 2009 roku oznakowaliśmy tradycyjnie (tylko metalowymi obrączkami) 35.947 biegusów zmiennych, z których otrzymaliśmy 471 wiadomości powrotnych spoza Polski. Rozmieszczenie tych stwierdzeń można zobaczyć na mapie nr 1. Złapaliśmy też 162 biegusy zmienne noszące obrączki z zagranicznych central. Rozmieszczenie miejsc obrączkowania tych ptaków przedstawia mapa nr 2.

Mapa (nr 1) rozmieszczenia 471 zagranicznych stwierdzeń biegusów zmiennych obrączkowanych w latach 1984-2009 przez KULING.

Mapa (nr 2) rozmieszczenia 162 zagranicznych miejsc obrączkowania biegusów zmiennych skontrolowanych przez KULING do 2009 r.

Kolorowe obrączkowanie zaczęliśmy w połowie sezonu w 2010 r. Od tego czasu założyliśmy plastikowe obrączki na 16.921 biegusów zmiennych. W kolejnych latach wyglądało to tak jak na wykresie poniżej. Najlepszy jak dotąd był rok 2017 - i był to  w ogóle najlepszy rok w całej 35-letniej historii chwytania siewek przez KULING.

Obrączkowaliśmy jak dotąd prawie wyłącznie nad Zatoką Gdańską. Zaledwie niecałe sto ptaków poza obozem w Ujściu Wisły (mapa nr 3), gównie podczas "próbnych" jednosezonowych odłowów na Ryfie Mew czy też nad Wisłą koło Tczewa. 

Kto obrączkował, kiedy i ile widać na wykresie poniżej.

Kolorowe obrączki zakładamy by mieć jak najwięcej fajnych odczytów. Do tej pory mamy 1.752 stwierdzenia naszych ptaków w odległości powyżej 5 km od miejsca zaobrączkowania.
No i w tym kto ile ma fajnych zwrotek liczy się nie tylko ciężka praca na obozie ale i tzw. fuks. Poniżej odsetek z zaobrączkowanych, przez poszczególnych obrączkarzy, ptaków, które były stwierdzone przynajmniej raz za granicą (łącznie takich ptaków było 931 czyli 5,5% z ogółu zaobrączkowanych). Zestawienie nie uwzględnia fajnych ptaków stwierdzonych w Polsce - bo choć Siemianówka to jest coś, to jednak zagranica to zagranica. Nad słupkiem bezwzględna liczba takich ptaków u każdego obrączkarza.

Mapa poniżej (nr 4) przedstawia miejsca  i szczegóły wybranych z najdalszych 250 obserwacji biegusów zmiennych z naszymi kolorowymi obrączkami

Wciąż dochodzą zwrotki z ptaków obrączkowanych w pierwszym roku. Więc zwrotek z lat kolejnych też jeszcze przybędzie. Wykres poniżej pokazuje odsetek ptaków widzianych przynajmniej raz poza granicami Polski, w rozbiciu na lata obrączkowania. Nad słupkami wartość bezwzględna, czyli ile tych ptaków było.

Najdłuższy okres między zaobrączkowaniem a odczytem osiągnęły RAZEM dwa ptaki, obrączkowane 5 sierpnia 2011  przez Andrzeja Kośmickiego i widziane RAZEM 25 i 26 sierpnia 2017 nad jez. Czerepasnyje na Ukrainie przez Pawła Pawczenkę. To 2213 dni. Niestety nic nie wiemy o dokumentacji zdjęciowej tych odczytów.
Tylko 11 dni mniej dzieli obrączkowanie ptaka z obrączką S08 od jego powtórnej kontroli na naszym obozie (obrączkowany 12 lipca 2011 przez Magdę Remisiewicz, a kontrolowany przez Włodzimierza Meissnera 22 lipca 2017). To najdłuższy jak dotąd staż z pełną weryfikacją.

i jeszcze kilka zdjęć:

1. Zdjęcie z Christchurch Harbour wykonane 2 lutego przez Joseph Murphy (1.455 km od Ujścia Wisły)

2. Niesamowitą aktywnością wykazuje się Marco Basso z Wenecji, który ma na koncie już 75 odczytów naszych biegusów zmiennych. To 1.120 km od Ujścia Wisły. Powyżej kilka z jego zdjęć

3. Fajna zwrotka dotyczy sfotografowanego przez Tomasza Krawczyka jeszcze w sierpniu 2010 r. biegusa z naszym plastikiem na rzece Bug - niedaleko ujścia tej rzeki do Narwi. Co najfajniejsze - ptak ten posiada węgierską obrączkę (dlatego jej nie widać - założona na lewej goleni) i jak się okazało - ptak ten utrzymuje południowy kierunek migracji 🙂

4. Na zdjęciu ptak widywany na przełomie listopada i grudnia w Farmoor, Oxforshire (autor Nicholas Hallam)

5. Dokumentacyjna fotka plastiku równo 1065 dni po założeniu go przez Sabinę Kaszak. Zdjęcie wykonał w Świnoujściu Zbigniew Kajzer, a ptaka widział też Cezary Baier

6. 1S0. Obrączkował Dariusz Górecki w 2011, odczytał i sfotografował Solange Arzel 30 listopada 2016 we Francji, Plage de Treompan, Ploudalmezeau (1934 dni)